Nous sommes le monde..

... nous sommes les enfants. Nous sommes qui apporterons un jour plus beau. Il y a un choix que nous faisons, nous sauvons nos propres vie, c’est vrai nous ferons un jour meilleur juste vous et moi.

De vertaling van ‘we are the world’. Voor Afrika geschreven en wanneer de meisjes hier die woorden in hun mond nemen, klinken ze iets meer ironisch dan ze bedoeld zijn. Zijn dat momenteel aan het inoefenen voor het reconnaissancefeest van Soeur Odille. Ben apetrots op mijn eigen kinderkoor en indien succesvol treden wij graag in België op :)
Vorige week mocht ik Soeur Odille accompagneren op een dansevenement in het cultureel centrum van Lubumbashi. Dat centrum stelt op zich niet veel voor in vergelijking met wat wij kennen, maar enkel de rijke klasse was er aanwezig. De inkom van 10 dollar is onbetaalbaar voor het gros van de mensen hier. Rijke klasse wil ook zeggen: ongeveer de helft blank. De zuster had twee vrijkaarten gekregen.
Het was een dansvoorstelling van kinderen, en hoewel dat altijd schattig en mooi placht te zijn, kon het mij niet bekoren. Voor de voorstelling praatte Sr Odille over de moeilijkheden met de kinderen, het gebrek aan educatie, geldtekort en hun onzekere toekomst. Moest daar heel de tijd aan denken toen ik daar schattige zwarten en witten zag dansen. Die kinderen hebben het goed, zijn wat mollig, dragen de nieuwste mode en erger nog, hebben een mooie toekomst, niet omwille van betere scholing maar door de connecties van hun ouders, en natuurlijk, geld.
Tot in de late uurtjes na dat dansspektakel hebben we zitten praten over het onrecht, het lot van de meeste kinderen, de veilige omgeving, cocon, die Laura is, en wat er van hen wordt nadien.
Het was al laat (dat wil zeggen 22u) toen we teruggingen, en ze hadden de straat al afgesloten.

Mocht ik dat nog niet vermeld hebben doe ik dat graag: Maison Laura bevindt zich tussen de presidentiële residenties in Lubumbashi. Overdag lopen er continue militairen rond, ‘s avonds wordt de halve straat afgesloten en wanneer de president effectief in Lubumbashi zit, is dat ook overdag het geval. Enkel de zusters mogen dan passeren.

Dus, die avond, was de weg al afgesloten. We moesten stoppen, en die militair komt nonchalant met zijn weetikveelwatgeweer over het raampje binnenleunen. Wat we hier zo laat wel doen en dat we niet doormochten, duidelijk genieten van zijn machtstatus.
Dan zag hij pas dat er een zuster in de auto zat, en veranderde zijn toon onmiddellijk. Zonder verder treuzelen of praten mochten we doorrijden. De macht van religie.
Wanneer ik met een zuster over straat loop, is het allemaal respect en Jambo van hier en ginder. Als ik alleen loop, groet iedereen me behoorlijk anders. Muzungu overal.
Binnen een week zijn de examens gedaan, en dat betekent dat de meisjes hier elke dag, de hele dag zijn. Zoek dus een bezigheidstherapie met weinig middelen. Tips zijn welkom!
Ik neem ze alvast mee naar de zoo hier ergens in de buurt en naar een aangelegd strand bij een poepsjiek hotel. Inkom die normaal te duur is voor hen, en die ik gemakkelijk kan betalen. En moet niet gezegd dat ik het er graag voor over heb.

Ja, lieve kindertjes allemaal, tzijn schatjes. Maar buiten weesjes, zwarten, zusters of congolezen, zijn het bovenal vrouwen of miniversies daarvan.
Heb het dit weekend gewaagd om een film af te zetten, onder luid protest. De dagen nadien werd ik dus door de meesten genegeerd, maar enkel zoals vrouwen dat kunnen doen. Als ik ergens bezig was, kwamen ze in mijn gezichtsveld staan, trokken mijn aandacht, om mij dan wat staan te negeren. Dan kwamen ze wat dichter en als ik weer opkeek, draaiden ze hun hoofd ostentatief weg.

Schatjes. De oppaszusters hebben het over ‘les petites sauvages’ omdat ze zoveel liegen, stelen en vooral veel lawaai maken. En wanneer ze ontdekken dat iemand iets gepikt heeft, breekt hel los. Bijten, roepen, wenen, slaan (en om deftig te raken) en loopt er een van de twee weg, zijn er nog altijd stenen die met een welgemikt schot het gewenste effect hebben. Nooit gezien, en ik ben met twee broers opgegroeid. Dit zijn meisjes. Schatjes dus.
Verder manipuleren ze tot ze hun zin krijgen. Het is niet altijd gemakkelijk om ‘het juiste’ te doen. Wanneer ik ze hier iets geef of laat doen, zijn ze niet gewoon dankbaar. Ze verwachten dat volgende keer terug of meer en zijn dan slecht gezind als ze het niet krijgen. Zoek nog een gulden middenweg tussen de culturele verschillen door.
Maar begrijp me niet verkeerd, het zijn echt schatjes hoor. Er zit gewoon veel meer achter of in dan op het eerste zicht merkbaar is.

Nog iets waar ik absoluut geen rekening mee had gehouden, omdat ik niet had verwacht zo’n fanatieke aanhangers te vinden onder de zusters dan wel de meisjes hier, maar zelfs hier ontkom ik niet aan het hele voetbal gedoe. Zeker nu de wereldbeker op Afrikaanse bodem gespeeld wordt, is er hier een heel gedoe, en aangezien Congo meedoet, en België niet… achja.
Ik ben dus vriendelijk uitgenodigd om te supporteren voor elk blank land. Kan iemand me eventjes op de hoogte brengen welke ploeg kans maakt? En of er een Afrikaans land kans maakt om effectief die cup te winnen? Kwestie van mee te discussiëren met de grote groep en een deftige weddenschap af te sluiten :p

Vorige week ook op pélérinage geweest (Pinksteren). Een tocht van 4 km, buiten de stad, in de Broese. Vlakke zon, geen boom te bespeuren, evenmin een wolk. Stof, heet, veel volk, en ondertussen maar bidden en zingen. Bovenal toch een aangename sfeer. Samenhorigheidsgevoel.
Op de bestemming hadden ze een paar grote UNICEF tenten opgezet en na een half uur wachten en drummen begon de drie uur durende mis.
Dat is trouwens altijd het geval. Een gewone zondagmis duurt twee uur en een kwart. (bij benadering) Is er iets te vieren, duurt dat gemakkelijk drie uur. Veel zingen en dansen, en een preek van 30-45 minuten.
De misdienaars, talrijk aanwezig, swingen ook altijd aardig rond, en bewieroken ook zowat alles en iedereen. De priester gaat nadien de kerk door om iedereen overvloedig te zegenen met wijwater. Zwiert kwistig met de borstel.
Ik ben al content als de mis int Frans gebeurt. Er zijn missen bij in Swahili, en hoewel het dansen en zingen veel uitbundiger is, val ik tijdens die preek altijd in slaap.
Ben daar zeker geen uitzondering in, tijdens die preek vallen de meeste mensen in slaap, of zijn wel heel geconcentreerd aan het bidden. Moeten we nadien rechtstaan, zie je heelder gaten tussen het volk. Of mensen die hun gebuur wakker porren. De hardnekkige worden met wijwater wel wakker.
En de mensen kennen elkaar, bij de parochie, er wordt nieuws uitgewisseld want een krant of weekblad is er niet, ons kent ons.

Ik vind het best zo. Er hangt overal waar je komt een gemoedelijke sfeer. Niks moet nu direct, iedereen heeft tijd en niemand is gehaast. Ik besef dat het veel veralgemeningen zijn, maar voor zover ik kan zien kloppen ze allemaal. Ben helemaal van de illusie verlost dat iets ‘snel gedaan zal zijn’ of dat ik ‘snel terug zal zijn’… Voor minder dan een voormiddag doen we het niet.
Ben met de instelling vertrokken dat deze ervaring puur voor mezelf was, mezelf ingeprent dat ik hier niks kan veranderen. Toch heb ik me laten inpakken, en na een paar weken maakte ik wilde plannen om een paar van de kinderen naar België te laten komen, van het leven daar te laten proeven, laten zien waar ze nu de wildste gokken of fantasieën over hebben. De rest van hun leven zouden ze toch nooit meer buiten Congo komen, dus een mooie ervaring. Of misschien was adoptie een optie? Of misschien moest ik hier maar langer blijven, zelf een project opzetten, mijn geld weggeven.

De illusie van het naar België halen ben ik voorbij, als ik iets kan doen, iets kan betekenen, moet het hier gebeuren, naar hier komen.
Toch blijft de gedachte me achtervolgen dat niets wat ik doe, hun plaats in deze maatschappij zal veranderen. Daarvoor moet er structureel in dit land iets veranderen.
En het enige waar ze mee gebaat zijn is een deftige wereldvisie en goede educatie, in de hoop dat corruptie, vriendjespolitiek, instabiliteit, werkloosheid in hun generatie zal verdwijnen en dan denk ik nog niet eens aan de positie van de vrouw hier. Mannen mogen trouwen en scheiden zoveel ze willen, een vrouw heeft dat recht niet. Een man mag doen en laten wat hij wil, maar als hij een meisje tot echtgenote neemt, moet ze maagd zijn, waar betaalt ge anders een bruidschat voor?
”Hoe kan ik hen helpen, hoe kan ik iets betekenen voor hen” is desalniettemin een vraag die dagelijks door m’n hoofd gaat.

Mijn persoonlijk project, Fatooma en Laetitia wiskunde bijbrengen, loopt ten einde. Vandaag hebben ze examen gehad, en ben benieuwd. Heb vier weken lang geprobeerd heb te doen begrijpen, en ben daar deels in geslaagd denk ik. Ik hoop dat ze dat vertalen naar goede punten, of alleszins een zekere stijging, anders blijven ze zitten.

Nog vandaag: shoppen voor stof in Lubumbashi, want ze gaan mij een hemd en broek maken.
Eigenlijk kom ik ogen tekort als ik in deze stad rondloop. Het begint al bij het vertrek. De militairen op post groeten nederig de zuster naast mij. Na een paar 500 meter lopen we al niet meer op beton, maar los bruingeel stof. Er staat op die hoek een oud koloniaal huis dat hier en daar nog resten vertoont van lang vervlogen pracht, maar verder compleet bouwvallig is. We wandelen verder langs heel wat koloniale kolossale scholen.
In de stad, een mengelmoes van kleuren, stof, en vooral bedrijvigheid. Iedereen voert wel een soort handel, al dan niet legaal. Op elke hoek zitten er geldwisselaars met enorme bedragen verpakt in hun hand. De wisselkoers verschilt ook naargelang hoek.
De winkels zijn allemaal kleine huisjes naast elkaar, en eigenlijk niet meer dan een magazijn waar de producten uitgestald of opgestapeld liggen. Meestal door chinezen, pakistanen of indiërs gerund, in die magazijnen geen congolezen.
Verderop staat een groep rond een verkoper die zijn waar luidkeels en een beetje op z’n amerikaans aan de man probeert de brengen, daarachter een man die gekopieerde DVD’s verkoopt.
We lopen langs gebouwen die, nogmaals, prachtig moeten geweest zijn 50 jaar geleden, maar nu tristesse uitstralen. Het justitiepaleis, een kathedraal, het station waar al jaren geen trein meer passeert.
Mijn aandacht wordt getrokken door tumult verderop. Twee politieagenten, natuurlijk met geweer in de hand, maken ruzie met een groep vrouwen. Uiteindelijk lopen ze verder met heel wat nieuwe schoenen in hun armen, gevolgd door de groep vrouwen. Ze lopen mij voorbij, Swahiliaanse verwensingen roepend naar die groep, en ik probeer me vooral zo klein en onopvallend mogelijk te maken.
Een gezellige drukte dus. Spontaan.
Het verschil merk je wanneer je een van de weinige grote supermarkten binnenstapt. Alles is er voorgeprogrammeerd, stijf, geordend, en het ontbreekt dus helemaal aan gezelligheid of enige spontaniteit. Kil.
Weer buiten lacht de warmte je terug toe, de vrouw met de tros bananen op haar hoofd groet me vriendelijk en de blinde vrouw die geleid wordt door haar kind van 5 jaar doet me weer even stilstaan bij de meisjes van Laura. Binnen een maand mogen ze op ‘vakantie’ gaan naar de familie die hen nog rest, als die hen wil ontvangen. Suzanne, 5 jaar, moet dan ook naar haar ouders terug, die arm zijn en bedelen. Zij gaat dan met haar moeder de straat op om na een maand vermoeid en ziek terug bij Laura aan te komen.
Wacht; even geen tijd om daaraan te denken, want ik moet een straat oversteken. Levensgevaarlijk als je er niet met je gedachten bij bent. De grote kruispunten worden wel geregeld door fluogele, fluitende mannetjes die op een verhoog int midden van dat kruispunt staan, maar zekerheid tot veiligheid geeft dat in geen geval.
Het heeft zeker iets, zo’n stad, waar niets zeker is, je alles kan vinden als je je weg kent, en er vooral verschillende kleuren rondlopen.

Om af te sluiten, is er nog de tragi-komische figuur in de vorm van Alain. Den Alain is een werkloze semi-architect die zijn tijd vult met het zoeken naar geld voor zijn ‘projecten’ en ondertussen zangles geeft aan de kinderen hier.
Vooral een gefrustreerde man die er niet in slaagt om enig gezag uit te oefenen, zodat de arme man kwaad wordt en slaag geeft. Heeft ook altijd schitterende ideeën in zijn hoofd, maar het ontbreekt hem aan financiële middelen om dat allemaal uit te werken. Ook muzikaal heeft hij merveilleuse composities maar, inderdaad, geen geld om ze uit te voeren.

Mocht ik zijn ideeën even schitterend vinden als hij ze vindt, zou ik hem gaarne helpen, maar helaas zie ik het niet. Alain daarentegen, heeft in mij zijn redding gezien. Of ik niet iemand ken die hem kan helpen, geen fondsen kan werven, geen NGO kan aanschrijven om zijn project te financieren? Zijn project is een ziekenhuisje bouwen voor een ruraal gebied ergens. Hij heeft volledig op zijn eigen het plan al getekend en wie bij deze kan/wil helpen, mag dat altijd laten weten. Heb mijn taak als rijke blanke dan ook gedaan vind ik.
Ohja, hij zou ook graag corresponderen met een echte architect. Iemand?
En zo gebeurt er altijd wel iets.
Ik help hier verder mee in de keuken, en kneed mijn eigen brood. Dat smaakt niet beter dan anders, maar geeft meer voldoening. Ik zou, nog steeds in afwachting van Mokambo, elke voormiddag in een polikliniek gaan helpen. Doe ik toch nog iets met m’n medische achtergrond. Er staat evenwel nog niets vast, dus on verra!

Tijd vliegt, al weet niemand hoe laat het is
Verder wens ik jullie al het beste,
Warme dagen
Dikke knuffel
Veel liefs
Jan